We proberen het weer een beetje op te pakken, het andere Klinkertje en uw schrijver; we wandelen door de “achtertuin”. Dit maal een deel van het Rozendaalse veld als ons doel want voor ons beiden tamelijk onbekend. Meest markante landmark is de Brandtoren die er al staat van begin van de vorige eeuw. Het is een reliek uit een verleden waarin vanuit die toren de Veluwe overzien kon worden als brandpreventie. Hij was bijna neer gegaan maar een groep vrijwilligers heeft dat gelukkig weten te voorkomen. Vanaf de Brandtoren wandelen we richting een hoog punt in het landschap waarin ik, in de verte, en na veel moeite de skyline van Deventer herken. Thuis opgezocht en het zicht moet dus meer als 25 kilometer hebben bedragen en met de verrekijker zie ik in eerste instantie wel een skyline maar is het Apeldoorn, of toch Zutphen of nee, dat moet Deventer zijn met zijn markante kerktoren en de twee glimmende gebouwen op het industrieterrein. Nou, weer een zorg minder. Zorgelijk is wel dat het andere Klinkertje een stuk verder is doorgelopen en ik haar in de verste verte niet meer zie, ook de app biedt geen uitkomst noch de meegebrachte verrekijker. Na een kleine 15 minuten begin ik toch wat ongerust te worden en pak de door haar meegebrachte rugtas op en wandel toch maar die richting op. Na een kleine 5 minuten zie ik herkenning en het andere Klinkertje aan komen wandelen. Zich natuurlijk van geen kwaad bewust en na een hereniging wandelen we weer terug omdat we niet precies weten hoe het in dit deel van de heide loopt. Komt er nog een pad of niet? We besluiten het risico niet te nemen en wandelen op ons gemak terug naar d auto. Op een van de apps had ik gezien dat er vlak in de buurt een herinneringsmonument is vanuit de Tweede Wereldoorlog. We wandelen dus nog even verder en komen bij een plek in het bos waar een betonnen trap staat en nog wat andere betonnen elementen. Voordat je er komt is er een gepolijste steen met inscriptie, zie foto. De tekst is zowel banaal als ook heel veel zeggend. Het slaat ook niet direct op de Tweede Wereldoorlog want je zou deze steen op zoveel plaatsen kunnen leggen en dan zou het ook passend zijn. “Lager kan een mens niet zakken” zo staat er te lezen op de steen. De steen is geplaatst op het oude vliegveld Deelen wat in de oorlog van gigantische omvang was en de plek is een radiopeilstation met de naam “Teerose”. Kort onderzoek leert dat er twee “Teerosen” waren want de andere lag hemelsbreed een kilometer verderop op een heuvel in het landschap. Waarom of dat zo heette is me niet duidelijk want er groeien geen theerozen op de heide, lijkt me. Wel hadden de Duitsers er een soort barakkenkamp wat bij de lokale bevolking Moffendorp heette. Nu nog even naar de tekst op de steen; gezocht en gevonden. De tekst komt van een kunstenaar en op de site van Natuurmonumenten, eigenaar en beheerder van dit deel van de Veluwe kom ik het volgende tegen; ”
Kunstenaar Eugène Terwindt maakte een kunstwerk voor deze locatie met de tekst “Lager kan een mens niet zakken’.
Het spiegelbeeld van dit kunstwerk is te vinden in de uiterwaarden bij Dieren op het laagste punt van de gemeente Rheden: ‘Hoger kan een mens niet stijgen”. Nu kan ik geen verklaring vinden voor de tekst en misschien moet je er ook niet naar vragen bij de kunstenaar. Zelf had ik in ieder geval een andere tekst gekozen, ik zal u geen voorbeeld geven maar er liggen er wel wat voor de hand.
Overigens zijn over de Teerosen nog genoeg documentatie te vinden. https://nl.wikipedia.org/wiki/Teerose en een andere link is https://mijngelderland.nl/inhoud/verhalen/de-teerose-stellingen-op-de-zuidelijke-veluwezoom maar er zijn ongetwijfeld veel meer te vinden. Nog onder de indruk van deze nieuwe betonformaties in het bos wandel ik samen met het andere Klinkertje terug, toch wel onder de indruk van het formaat van het voormalige vliegveld en wat er allemaal is achter gebleven.